De laatste tijd hoor je in de media veel de term ‘executieve functies’ vallen wanneer het gaat over leerlingen die de afgelopen periode veel thuis hun onderwijs hebben moeten volgen. Er is in die periode een sterk beroep gedaan op hun executieve functies. Maar zul je je afvragen… wat zijn eigenlijk die executieve functies??
De executieve functies kun je onderverdelen in ‘koude’ en ‘warme’ functies:
- De ‘koude’ functies gaan over het denken; zoals plannen, organiseren, initiatief nemen, werkgeheugen, taakmonitoring.
- De ‘warme’ functies gaan over gedrag en emotie; zoals inhibitie, emotieregulatie, flexibiliteit en gedragsevaluatie.
Het zijn de functies in je brein die het mogelijk maken dat je rationele beslissingen kunt nemen, impulsen kunt beheersen en je kunt focussen op wat belangrijk is. Hieronder zie je een lijstje van executieve functies zoals ze in de gedragswetenschappen omschreven worden.
- Respons-inhibitie = nadenken voordat je iets doet
- Werkgeheugen = informatie in je geheugen houden bij het uitvoeren van complexe taken
- Emotieregulatie = emoties reguleren om doelen te behalen of gedrag te controleren
- Volgehouden aandacht = aandachtig blijven, ondanks afleiding
- Planning/ prioritering = een plan maken en beslissen wat belangrijk is
- Organisatie = informatie en materialen ordenen
- Timemanagement = tijd inschatten, verdelen en deadlines halen
- Doelgericht gedrag = doelen formuleren en realiseren zonder je te laten afschrikken
- Flexibiliteit = flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag
- Metacognitie = een stapje terug doen om jezelf (je gedrag) en de situatie te overzien en te evalueren
Veel van deze functies zul je wel herkennen en misschien denk je zelfs bij sommige functies… daar kan ik nog wel wat aan verbeteren?! Laten we er een aantal uitpikken en even verder onder de loep leggen.
Neem bijvoorbeeld de eerst omschreven functie; respons-inhibitie = nadenken voordat je iets doet. Deze functie wordt op de kleuterleeftijd veel geoefend in het dagelijkse leven. Stop! Niet gelijk oversteken, maar eerst goed kijken naar links en rechts of er geen verkeer aankomt. Dit zal iedereen herkennen. Maar ook voor leerwerk en studie is deze functie nog steeds heel essentieel. Denk na over wat je moet/ gaat doen, voordat je begint. Met andere woorden: Maak een plan!
Dat brengt me gelijk bij een andere belangrijke executieve functie; Planning en prioritering = een plan maken en beslissen wat belangrijk is. Hierbij is het van belang dat je je dagelijkse bezigheden in kaart brengt. Dus alle bezigheden; niet alleen je huiswerk, maar ook je reistijd, je sporttijd, je ontspanning, je game-tijd enz. Maak voor jezelf een weekoverzicht zodat je in kaart brengt wanneer je waar mee bezig bent. Dat wordt de start van een goede planning. Je kunt wel heel veel huiswerk plannen elke dag, maar wanneer je die dag toevallig moet trainen voor voetbal… weten jij en ik nu al dat dat jouw prioriteit heeft! Dus ook deze functie kun je ontwikkelen.